Sanskritçe Terimler Sözlüğü

A

Acharya: manevi öğretmen, kutsal metinlere vakıf olan ve kendi örneğiyle öğreten kişi.

Advaita Acharya: Sriman Mahaprabhu'nun baş dostu ve Pancha Tattva'nın üyesi, Tanrı'yı yeryüzüne inmeye davet etme rolü oynayan ve Tanrı'nın sayısız Oyunlarına katılan şahsiyet. Kendisi Sriman Mahaprabhu'nun Oyunlarında Mahavisnu'nun ve Sadasiva'nın Avatar'ıdır.  

acintya-bhedabheda: akil almaz farklılıkta birlik. Mahāprabhu gerçekliğin temelinin acintya-bhedābheda, akıl almaz bipolarite olduğunu söyler. Her yerde hem ortak hem de farklı şeyler vardır. Adanmışların kalplerinde her iki ruh hali de mevcuttur: "Bize çok yakın, ama bir başka yönüyle çok uzak."       

adhokşaja: duyusal ve zihinsel idrakin ötesinde olan, aşkın.

Ajamil: ölüm zamanı Narayan adlı oğluna seslenen, böylece Lord Visnu'yu hatırlayan ve Lord Visnu'nun elçileri sayesinde korunarak Yamaraj'ın görevlileri tarafından cehenneme götürülmekten kurtulan düşmüş bir brahman.

amavasya: aysız gün.

Anantadev (Ananta Şeşa): Balaram'ın yılan formundaki kısmi Avatar'ı; sayısız başları üzerinde gezegenleri taşır ve sayısız ağızları ile Tanrı'nın yüceliklerini över. Ayrıca, Tanrı'nın hizmeti için gereken bütün donanımın fromunu alır, örneğin şemsiye, terlik, yatak, yastık, giysi, koltuk, ev, kutsal ip, ve taht. Tanrı'ya sayısız şekillerde hizmet ettiği için, 'Ananta' ('Bitmeyen'), ve Tanrı'ya hizmetin nihai sınırına ulaştığı için 'Şeşa' ('son') diye bilinir.

anartha: ayrı menfaat, ayrı çıkar. Gerçek manevi uygulama yaşamı sayesinde anartha-nivrtti'nin, istenmeyen alışkanlıkların yok olması aşamasına geliriz.

aparadh: saygısızlık; Tanrı'ya adanma ruhuna, ilkelerine, ya da kurallarına ters düşen eylem. Vaisnava-aparadh, Vaisnava'lara saygısızlıkta bulunmak adanmışlık sarmaşığını kökünden söküp atar. 

archanam: bhakti yogada dokuz tür ilişkinin beşincisi, Tanrı'nın aşkın formuna ibadet etme.

asram: Vedik sosyal sistem içerisinde yer alan dört manevi aşama; brahmacharya (öğrencilik yaşamı), grhastha (evlilik yaşamı), vanaprastha (emeklilik yaşamı), sannyas (maddesel yükümlülüklerin ve aile yaşantısının terk edildiği aşama).

atma-nikşepa: öz-analiz.

atma-nivedanam: bhakti yogada dokuz tür ilişkinin sonuncusu, herşeyi Tanrı'ya teslim etme.

B

Bhagavad-gita: Vedik geleneğin en üstün yazıtı, Krşna'nın devotee'si Arjuna'ya aktardığı 18 bölümden oluşan öğreti (bkz. Pandavalar).

Bhagavan: güzellik, güç, şöhret, servet, bilgi ve vazgeçmişliğin kaynağı olan Yüce Tanrı.

bhakta: saf adanmış kul, (ing. devotee).

bhakti: saf adanmış hizmet.

bhakti yoga: saf adanmışlıkla yapılan hizmet vasıtasıyla Yüce Tanrı'yla ilişki kurma.

brahmacari: bekaret yemini etmiş uygulamacı.

brahmajyoti: Tanrı Krishna'nın bedeninden yayılan ve manevi dünyayı aydınlatan spiritüel ışık.

Bhişma: Kurukşetra savaşının en güçlü komutanı, Kurulara ve Pandavalara (kuzenlere) savaş sanatını öğreten saygın büyük.

C

Caitanya-caritamrta: Lord Chaitanya Mahaprabhu'nun yaşamını ve fesefesini anlatan Krşnadasa Kaviraja Goswami'nin eseri.

D

dasyam: bhakti yogada dokuz tür ilişkiden yedincisi; Tanrı'nın hizmetkarı olma.

dham: kutsal, aşkın mekan.

dikşa-guru: mantraya inisiye eden guru.

dvapara-yuga: yuga'lara bakınız.

E

ekadasi: oruç günü.

G

Goloka: Krşnaloka, Lord Krishna'nın ebedi aşkın mekanı.

goswami: svami, duyularını tam olarak kontrol edebilen kişi.

Govinda: Tanrı'nın adlarından; aşkın formuyla toprağa, ineklere ve duyulara zevk veren.

guru: manevi öğretmen.

guru-parampara: öğreti zinciri.

H

hladini-şakti: Krishna'nın içsel vecd enerjisi, Radharani.

J

jagad guru: dünya gurusu.

jiva (atma): bireysel ruh, yüce Tanrı'nın ebedi zerresi.

jnana: bilgi.

K

kali-yuga: demir çağı; çatışma ve iki yüzlülük çağı, 5.000 yıl önce başladı, toplam süresi 432.000 yıldır.

kalpa-taru: dilek ağacı.

kamini: kadınlar.

kanaka: para.

karma: karşılığında tepki alınan maddesel faaliyetler.

kirtanam: bhakti yogada dokuz tür ilişkinin ikincisi; Tanrı'nın ihtişamını anlatma.

kşatriya: savaşçı.

lila: transandantal eğlence, oyun.

L

lila: oyunlar, etkinlikler.

Lord Şiva: cehalet gunasının yöneticisi ve maddesel kozmosun yok edicisi yarı tanrı.

M

madhurya-rasa: eş ilişkisi.

mantra: aşkın titreşim.

Mahaprabhu: Sri Krishna Chaitanya Mahaprabhu (Nimai Pandit), Lord Krishna'nın Kali Çağındaki altın renkli enkarnasyonu; 15.yüzyılın sonlarında Batı Bengal-Nabadwip'te zuhur eden ve Kali-yuga için en üstün spiritüel uygulamayı (yuga-dharma) yani Tanrı'nın kutsal adlarının toplu olarak söylenmesi(sankirtan) hareketini başlatan enkarnasyon.

maha-mantra: yüce mantra: hare krishna hare krishna krishna krishna hare hare, hare rama hare rama rama rama hare hare.

Manu: İnsanlığın babası olan yarı-tanrı (Güneş Tanrısı Surya'nın oğlu).

Math: Adanmışlık uygulamaları için inşa edilen tapınak kompleksi.

maya: yanlış algılama, yanılgı, canlı varlıkların manevi yapılarını ve Tanrı'yı unutmalarına neden olan Yüce Tanrı'nın maddesel enerjisi.

mayavadi: gayrişahsiyetçi.

N

Narada Muni: öğreti zinciri içerisinde Brahma'dan sonra gelen ve tüm yarı tanrıların danışmanı olan aziz.

Nimai: Lord Chaitanya'nın inisiasyondan önceki adı (Nim ağacı altında doğduğu için kendisine bu ad verilmişti.).

nirguna: Yüce Tanrı'yı tanımlamak için kullanılır, O'nun maddi niteliklerin ötesinde olduğunu belirtir.

Nityananda Prabhu: Lord Krishna'nın kardeşi olan Balaram'ın Kali yuga'daki enkarnasyonu, merhametiyle düşmüş ruhlara Tanrısal aşk dağıtan ilk guru.

P

pada-sevanam: bhakti yogada dokuz tür ilişkinin dördüncüsü, Tanrı'nın lotus ayaklarına hizmet etme.

pancha-tattva: beş gerçek: Yüce Tanrı (Sri Krishna Chaitanya), uzantısı (Sri Nityananda Prabhu), enkarnasyonu(Sri Advaita Prabhu), enerjisi (Sri Gadadhara Prabhu) ve saf kulu (Srivasa Prabhu); Sri Krishna Chaitanya ve ebedi refakatçileri.

Pandavalar: Yudhisthira, Bhima, Arjuna, Nakula ve Sahadeva; beş savaşçı kardeş, Lord Krishna'nın yakın dostları; Kurukşetra savaşında krallıklarını geri almak için Kuru hanedanından olan amcaları Dhrtaraştra'nın oğullarıyla savaştılar. Bhagavad-gita bu savaşta Arjuna'nın arabacısı olan Lord Krishna'nın Arjuna'ya savaştan az önce verdiği aşkın bilgiyi kapsar.

paramatma:Yüce ruh; koşullanmış ruhun refakatçisi, özgün formuyla kalplerde yaşayan şahit ve rehber.

Parikrama: hac ya da kutsal bir yerin çevresinde dolanmak, tavaf etmek.

pariprasna: içtenlikle soru sorma.

Parvati: Yüce Şiva'nın eşi, yarı tanrıça.

Prahlada Maharaja:Şeytan ruhlu babasının zulmünden Tanrı inancıyla kurtulan devotee.

pranipat: manevi öğretmene sığınma.

prasadam: Yüce Tanrı'ya sunulmuş yiyecek; Tanrı'nın lütfu ve merhameti.

pratistha: şöhret, ün, gurur.

R

Radha-dasyam: Radharani'ye hizmet.

Radharani: Tanrı'nın içsel vecd enerjisi, O'na en yakın eşi, sevgilisi (hladini-şakti).

raganuga-şastra: ilahi aşk üzerine yazılmış kutsal metinler.

raganuga-bhakti: kendiliğinden ortaya çıkan, kural tanımayan Tanrı hizmeti.

Ramananda Ray: Mahaprabhu'nun en yakın refakatçisi, Krishna'yı en iyi tanıyan devotee.

rasa: bireysel ruhla Tanrı arasındaki aşkın ilişki.

rasa-lila: Krishna'nın gopi'lerle yaptığı aşkın dans oyunu.

Rupa Goswami: Mahaprabhu'yu doğrudan izleyen altı Goswami'den en başta gelen ve sistematik olarak öğretilerini sunmuş olan Vaişnava rehber (Sanatan Goswami, Jiva Goswami, Gopal Bhatta Goswami, Raghunatha Bhatta Goswami, Raghunatha dasa Goswami).

S

sad guru: gerçek rehber.

sadhana: spiritüel uygulama.

sadhu: aziz, Krishna bilincinde olan kişi.

sakhyam: bhakti yogada dokuz tür ilişkinin sekizincisi; Tanrı'yı en yakın dost kabul etme.

Sacidevi: Mahaprabhu'nun (Lord Chaitanya'nın) annesi.

sambandha-jnana: çevre ile doğru ilişki kurma bilgisi.

samskara: geçmiş yaşantılarımızla edinmiş olduğumuz yapımız.

sannyasa: (bkz. asrama)

saranagati: teslimiyet.  

seva: hizmet.

sloka: genelde sekizer heceli dizelerden oluşan, Kutsal Yazıtlardan alınan dörtlük. 

shastra (şastra): tartışmasız gerçek kabul edilen kutsal yazıtlar, Vedik edebiyat.  

smaranam: bhakti yogada dokuz tür ilişkinin üçüncüsü, Tanrı'yı hatırlama.

smrti: Vedalar'ı tamamlayıcı nitelikteki Puranalar gibi kutsal metinler.

sravanam: bhakti yogada dokuz tür ilişkinin ilki, Tanrı hakkında duyma.

sraddha: inanç.

Sri Krishna Chaitanya: (bkz. Mahaprabhu).

Srimati Radharani: (bkz. Radharani).

Srimad-Bhagavatam: Vyasadeva'nın, Yüce Tanrı'ya sunulan saf adanmışlık hizmetini anlattığı kutsal metin.

sukrti: kişinin yaşamları boyunca biriktirmiş olduğu meziyetler, dindarlık.

Ş

şikşa-guru: manevi eğitim veren guru.

T

tatasthavicar: göreli ve mutlak değerlendirmelerin tarafsız kıyaslanması.

U

Uddhava: Krishna'yla hemen hemen aynı yaşta olan kuzeni, ve en sevgili arkadaşı.

Upanişadlar: Vedalar'ın içinde yer alan 108 felsefi tez.

uttama-adhikari: her zaman her yerde Krishna'nın iradesinin işleyişini gören dolayısıyla her duruma mutlulukla uyum sağlayan, herkese saygı gösteren en üst mertebedeki kul.

V

vaidhi-bhakti: Tanrı'ya huşu ve saygıyla ve katı kurallar içinde sunulan hizmet.

Vaikuntha: maddesel dünyanın ötesindeki ebedi varoluş mekanı, doğum ve ölümün bulunmadığı spiritüel gezegenler.

vaisnava: Lord Vishnu'nun ya da Krishna'nın has kulu/aracısı.

vandanam: bhakti yogada dokuz tür ilişkinin altıncısı; Tanrı'ya dualar sunma.

vatsalya-rasa: ebeveyn-ilişkisi, hami, koruyucu olma ilişkisi.

vipralambha: ayrılık.

viraja: maddi ve manevi dünyaları birbirinden ayıran nehir.

Vrndavana: Tanrı Krishna'nın adanmış kullarıyla sevgi dolu ilişkiler içinde olduğu en samimi ve özel mekanı.

Y

yoga: (i) boyunduruk vurmak, birleştirmek, bağlantı kurmak;(ii) yol, yöntem, güzergah, vasıta, hal.

yugalar: durmadan dönüşen dört yuga: Satya yuga, Treta yuga, Dvapara yuga ve Kali Yuga. Satya'dan Kali'ye doğru spiritüel uygulamada ve iyi niteliklerde gerileme olur.